Shuttlebus: wat, hoe, waarom en wat kost dat
In onderstaande uiteenzetting worden twee praktijkvoorbeelden van een shuttledienst aangehaald.
-
Ten eerste wordt aandacht geschonken aan de vzw Max Mobiel die twee shuttleverbindingen organiseert.
- Een daarvan is de verbinding tussen het bedrijventerrein Skaldenpark in de Gentse haven en het treinstation Gent Dampoort.
- De andere is een verbinding tussen het bedrijventerrein Drongen I in de omgeving van Gent aan de E40 en het treinstation Gent Sint-Pieters.
- Een nog op te starten voorbeeld is het project TTS (Tielrode, Temse en Sint-Niklaas), een as tevens rijk aan bedrijven en bedrijventerreinen.
Wat is een shuttledienst?
Nemen we als voorbeeld het Max Mobiel-project, t.t.z. de verbinding met het Skaldenpark (een afstand van ongeveer 9 km), dan wordt de werknemer met een busje vervoerd en afgezet/opgehaald aan het bedrijf. De dienst vertrekt op een makkelijk te bereiken openbare plaats en/of in de nabijheid van een belangrijke woonpool. In dit geval is dit het treinstation Gent Dampoort, hetgeen bereikbaar is met de trein, de bus, de fiets en te voet vanuit Stad Gent en Sint-Amandsberg.
Werking van een shuttledienst?
Vooraf dient een plaats gereserveerd te worden voor de werknemer zodat de pendeldienst niet onnodig dient te rijden en ook geen capaciteitsproblemen ontstaan. Dit gebeurt in het Max Mobiel-project door de werkgever via een webapplicatie.
Waarom een shuttledienst?
Dikwijls biedt het openbaar vervoer onvoldoende verbindingsmogelijkheden voor het bedrijf, de bedrijvencluster of het bedrijventerrein, of zelfs voor een woonpool, en kan het mobiliteitsprofiel ook niet uitgebreid worden. Privé-initiatieven zoals de eigen opzet van shuttlediensten kunnen dan een mogelijke oplossing zijn, naast extra aandacht voor fietsers, carpooling of vanpooling, of thuiswerken.
Het deficit in het mobiliteitsprofiel kan inhouden dat het bedrijventerrein of de woonpool bijvoorbeeld helemaal niet bediend worden of dat er een discrepantie bestaat tussen de rittijden en de werktijden, of kan ook inhouden dat het bedrijventerrein of de zone met een grote concentratie aan bedrijven wél voorzien wordt van een verbinding, maar het vervoer te veel tijd zou verliezen door elk bedrijf te bedienen en hierdoor de wandelafstand onaantrekkelijk is. De afstand tussen de vertrekplaats van het shuttlebusje en het bedrijventerrein of de bedrijvenzone kan dus groot of klein zijn.
Wat kost een shuttledienst?
Verschillende werkingsprincipes komen voor: financiering met een vaste dagprijs, financiering met een ritkostprijs of in eigen beheer.
- Werking met een kostprijs per dag
Hierbij wordt een busje gehuurd voor de gehele dag of een vaste dagprijs met een taxidienst afgesproken. Betaling gebeurt dan mogelijks onafhankelijk het werkelijke aantal ritten en aantal vervoerde personen. De kostprijs is dan volledig vast.
Indien we het Max Mobiel-project als voorbeeld nemen, komt deze kostprijs op 380 euro/dag voor een busje, al wordt er toch van een korting genoten indien het aantal ritten lager ligt dan het maximale. - Werking met een kostprijs per rit
Ook een flexibelere financiering is mogelijk indien op een taxidienst wordt overgestapt. Deze dienst zet dan zelf afhankelijk van het aantal te vervoeren personen een auto of een busje in, of zelfs niets indien zich geen kandidaten aangeboden hebben, en kan tussen twee ritten ook nog zijn gewone dienst opnemen.
In het nieuwe TTS-project betaalt men op deze manier 15 euro/rit onafhankelijk van het aantal vervoerde personen op die rit. - In eigen beheer
In dit geval kan het bedrijf of de cluster van bedrijven investeren in een eigen pendelbus, en in het personeel en software nodig voor de organisatie.
Wat zijn de inkomsten bij een shuttledienst?
De inkomsten liggen verspreid over een aantal bronnen.
- De werknemer
Ten eerste wordt meestal een bijdrage gevraagd van de werknemer.
In het geval van Max Mobiel bedraagt deze 1 euro per rit, of dus in het geval van een heen- en terugreis 2 euro/dag. - De werkgever
Zowel in het Max Mobiel-project als voor TTS wordt ook een bijdrage van de werkgevers verwacht. Deze kadert zich uiteraard tussen de andere soorten van werkgeverstussenkomsten voor woon-werkverkeer en laat tegelijk ook toe een zeker engagement van de bedrijven op te roepen om hun werknemers te stimuleren om van de dienst gebruik te maken.
Ofwel betaalt de werkgever per rit, ofwel kunnen mogelijks ook abonnementen aangeboden worden, waarbij aldus van een korting kan genoten worden. Tegelijk bieden deze abonnementen een steun voor de dienstverlening, doordat een deel van de inkomsten verzekerd worden.
Voorbeeldbedragen zijn 2 euro/rit voor Skaldenpark en 4 euro/rit voor TTS, of 160 euro/maand.persoon voor een abonnement bij TTS. - Fiscale aftrek
De werkgever kan de kosten de kosten die hij/zij maakt voor de organisatie van de shuttledienst voor 120% fiscaal aftrekken. Het gaat enkel om geleverde diensten, investeringen in voertuigen worden hierbij niet opgenomen. - Subsidies
Een shuttledienst die dagelijks voldoende personen kan vervoeren zal geen nood hebben aan subsidies. Dit is ook de doelstelling bij Max Mobiel. Toch kan het drempelverlagend werken wanneer een zekere hulp vanwege de overheid kan worden bekomen, omdat de werkelijke interesse, ook na mobiliteitsonderzoek, een vraagteken kan blijven. Momenteel loopt Max Mobiel op een subsidie van 50% als pilootproject in het Pendelfonds. Deze is uiteraard niet oneindig, maar laat toe de inloopperiode te overbruggen. Het blijkt echter uit de praktijk dat een minimum aan interesse moet verzekerd zijn omdat anders de toegekende subsidie snel verbrand zal worden en onvoldoende tijd overbrugd kan worden om het project te laten open bloeien.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de inkomsten en opbrengsten bij de verschillende shuttle-initiatieven. Daarbij wordt nog een extra voorbeeld aangegeven.
| Initiatief | UIT (euro) | IN (euro) | Subsidie | Gebruik (pers./dag) | IN/UIT | ||
| werknemer | werkgever | werkgever (bij abonnement) | |||||
| Max Mobiel Skaldenpark | 380/dag | 2/wn | 4/wn | - | 50% (initieel) | 75 | 118% |
| Max Mobiel Drongen I | 380/dag | 2/wn | 4/wn | - | 50% (initieel) | - | - |
| TTS | 30/rit | 2/wn | 8/wn | 160/wn.maand | ? | - | - |
| Bridgestone Zeebrugge (1) | 60/dag | 0/wn | 32/dag | - | 28/dag | 5 | 53% |
| Alle bedragen gelden hier voor een heen- en terugrit. (1) Bridgestone Zeebrugge is een project dat 't Zand in Brugge verbindt met het bedrijf Bridgestone, gelegen in de haven van Zeebrugge. Het busje kan 8 personen vervoeren. Ook werknemers van andere bedrijven kunnen zich inschrijven voor de dienst. |
|||||||
Welke aspecten verdienen extra aandacht bij de opstart van een shuttledienst?
Daar een minimum aan interesse moet verzekerd zijn, is een relatief grondig onderzoek van de bestaande toestand noodzakelijk vóór de opzet van de shuttledienst (Welke mobiliteitsproblemen komen voor?, Welke verbinding wordt veelvuldig overbrugd?, Wat is de interesse van de werknemers die deze overbruggingen maken?). Ook de toekomst is een blik waardig. Mogelijks ligt er een bron van potentiële werknemers in de omgeving voor het grijpen, maar missen deze het noodzakelijke transport. Een aanvullende blik naar de mobiliteitsmogelijkheden van de omgeving vangt dit deficit op. Dit is trouwens een deficit dat zelfs een uitgebreid bedrijfsvervoerplan ook kenmerkt.
Om dezelfde reden van een financieel gezonde situatie dient de interesse ook van langere duur te zijn. Eventueel kunnen zelfs abonnementen op voorhand verkocht worden.
Uit deze interesse volgen de inkomsten. Samen met de keuze voor het type van kostprijsstructuur volgt hieruit de financiële haalbaarheid van het project, eventueel een subsidie in aanmerking genomen.
Een voldoende aandacht voor het ook effectief halen van de voorziene interesse kan echter niet genoeg benadrukt worden. Er zal voldoende aandacht moeten geschonken worden aan de manier waarop de werknemers zullen bereikt worden en wie daarin welke verantwoordelijkheid zal dragen. Eventueel dient een groter werkingsgebied in aanmerking genomen te worden om een voldoende financiële basis voor het project te creëren.
In het geval op voorhand goed gekend hoe groot de behoefte is aan een pendelbusje kan het voorbereidende onderzoek ook gewoon wegvallen en het initiatief meteen opgezet worden. Dit is dan ook één van de sterke eigenschappen van de shuttledienst. De flexibiliteit laat toe indien gewenst de dienst enkel te gebruiken wanneer de nood bestaat en ook op korte termijn dan op te starten. Een voorbeeld hiervan is Bridgestone Zeebrugge, waar door uitbreiding van het bedrijf een behoefte ontstond naar extra werknemers voor korte termijn. Om de zoektocht naar die werknemers te vergemakkelijken is het pendelsysteem opgestart. Dit initiatief vangt het onbestaande openbaar vervoer tussen Brugge en Zeebrugge op en biedt dus een betere werkgelegenheid voor de minder mobiele werknemer.
Met dank aan Peter van de Veire (Vooruitzenden) voor zijn medewerking.
